روشهایی برای کنترل رفتار بچه ها

1) روشهای پیشگیرانه:

یک سری پیشنهاد در این قسمت مطرح شده تا از درگیری های بیخودی جلوگیری کنید. خانه را امن کنید و وسایل گران قیمت را کنار بگذارید. گاهی با اعمال بعضی تغییرات کوچک مثل جلوآوردن ساعت غذای بچه میشود تا حدی از گریه و نق نق او کم کرد. کارها را ناگهانی و بی مقدمه انجام ندهید. از قبل برای هر کاری مثل غذا خوردن و حمام کردن به او اطلاع دهید. اگر بچه مشغول خراب کاری است، سرگرمش کنید یا وظیفه کوچکی به او بدهید تا ذهنش از موارد دردسرساز منحرف شود.

2) روشهای مشارکت:

در این روش کودک را در کارهایتان  مشارکت بدهید. این احساس مسئولیت و اعتماد به نفس را در کودک افزایش میدهد. لازم نیست کار مهمی باشد. از نظر یک بچه "اینجا وایسا و هر وقت خواستم اون دستمال رو بده به من" هم کار مهمی به حساب میآید! توجه کنید که کاری که به بچه میدهید مطابق توانایی های او باشد تا بچه دچار ناتوانی و ناکامی نشود. مثلاً وقتی خودتان مشغول شستن سبزی هستید یه سیب به او بدهید تا برایتان بشورد. مشارکت دادن بچه کارها رو کندتر و آشفته تر میکند اما در نهایت مانع جنجال و دردسر میشود و بچه هم توجه کافی را دریافت کرده است. در پایان از زحماتش تعریف و تمجید کنید!

3)روش دور کردن:

اساس این روش دور کردن بچه از محل تنش و درگیری است تا آرامتر بشود، بتواند به خطایش فکر کند و خودش را برای عذرخواهی آماده کند.

مراحل روش دور کردن:

1. هشدار: به سوی کودک خطاکار بروید. خم شده یا زانو بزنید تا هم قد او شوید. مستقیم به چشمانش نگاه کرده و با لحن قاطع به او هشدار بدهید. مثلا "ما نباید بقیه رو هل بدیم. این کار درستی نیست. لطف کن دیگه این کار رو انجام نده".
2. هشدار نهایی: اگر بعد از 5 دقیقه دوباره این رفتار ناشایست او تکرار شد، با لحن قاطع به او هشدار نهایی را بدهید. مثلا " به تو گفتم کسی رو هل نده.اگر دوباره این کار رو بکنی تنبیه میشی".
3. دور کردن: اگر کودک باز هم این کار رو تکرار کرد، بلافاصله او را از محل دور کرده و به جایی ببرید که نتواند شما را ببیند، وسایل بازی و سرگرمی در دسترسش نباشد، احتمال خطر و آسیب دیدگی برایش نباشد و در نهایت ترسناک هم نباشد. مجبورش کنید آنجا بماند. در این مدت به گریه هایش توجه نکنید و به هیچ وجه به او جواب ندهید. زمان این کار را براساس سن کودک تعیین کنید یعنی برای کودک دو و نیم تا چهار ساله 2 یا 3 دقیقه و برای کودکان چهار سال به بالا،5 دقیقه کافی خواد بود.
4. توضیح: قبل از اینکه از بچه دور شوید دلیل تنبیه را برایش توضیح دهید مثلا "ما نباید کسی را هل بدیم. این کار خوبی نیست چون ممکنه به دیگران صدمه بزنیم. 5 دقیقه اینجا بنشین و به کاری که کردی خوب فکر کن. بعد از اینکه 5 دقیقه تموم شد من میام و ازت میخوام که معذرت خواهی کنی. حالا همین جا بمون".
5. عذرخواهی: اگر کودک بعد از چند ثانیه محل را ترک کرد و پیش شما آمد، او را دوباره به محل قبلی برگردانید و باز هم علت تنبیه را توضیح دهید. این کار نباید با خشونیت و عصبانیت باشد. مدت دور نگهداشتن نباید بیش از 5 دقیقه باشد. اگر بچه از کارش پشیمان شده نباید از زمان تعیین شده کم کنید. بعد از تمام شدن زمان دور نگهداشتن، بروید پیش بچه و ازش بخواهید که عذرخواهی کند. علاوه بر آن باید دلیل معذرت خواهی رو هم بگوید. سعی کنید که عذر خواهی را به سرعت قبول نکنید.
6. تعریف و تمجید: بعد از عذرخواهی، بچه را مورد تعریف و تمجید قرار بدهید. این کار باعث میشود که مطمئن بشود که رفتار بدش رو بخشیدید. مثلا بگویید "آفرین،ممنون،حالا خوب شد"
7. ماجرا را خاتمه دهید: .حالا پرونده ماجرا را ببندید و ازش بخواهید که بازی کند یا کاری را که نیمه تمام رها کرده تمام کند. او باید بفهمد که تنبیه تمام شده و فرصتی برای شروع تازه به وی داده اید.

4) روش اگر یک بار دیگه این کار را انجام دهی تنبیه خواهی شد:

معمولاً دور کردن روش موثری است اما وقتی بچه بزرگتر میشود ممکن است شیوه دیگری هم لازم شود. این شیوه جدید را قبل از شیوه های دیگر استفاده نکنید چون کارایی خودش را از دست میدهد. وقتی تمام راهکارهای بالا بی نتیجه ماند از این روش استفاده کنید.

در این حالت به او بگویید اگر یک بار دیگر این کار را انجام دهی، تنبیه میشوی. اگر بعد از این هشدار بچه باز هم کار بدش را تکرار کرد کودک را از اتاق بیرون ببرید. لازم نیست محل خاصی باشد فقط کافی است مکانی باشد که شما در آنجا نباشید. برایش توضیح بدهید که رفتارش خوب نبوده و فقط وقتی تصمیم گرفت رفتار خوب داشته باشه و عذرخواهی کند میتواند پیش شما برگردد.

اگر بچه پیش شما برگشت تا جرو بحث کند فقط دوباره او را بیرون ببرید. هیچ توجهی نکنید. به چشمهایش نگاه نکنید و بگویید که علاقه ای به شنیدن این حرفها ندارید. با لحن آرام و قاطع صحبت کنید و بگویید "لطفاً از اتاق برو بیرون".

تا زمانی که کودک عذرخواهی نکرده نباید به اتاق برگردد و این اتفاق خیلی زودتر از انتظار شما رخ میدهد. بی توجهی مثل شوکی ناگهانی ست که باعث میشود هر کاری بکند تا دوباره توجه شما را به دست بیاورد.

بعد از معذرت خواهی از بچه تعریف کنید و اجازه بدید که کنار شما باشد و بازی کند.

5)روش توقیف اسباب بازی:

این شیوه در مورد کودکان 4 تا 5 ساله موثر است. وقتی خود  اسباب بازی مشکل ساز شده است، این روش کارایی زیادی دارد.

6)پاداش و جایزه

برای کودکتان جدول جایزه درست کنید. به ازای هر رفتار خوب به او یک ستاره بدهید و بعد از هر ستاره به او جایزه بدهید. توجه کنید که هدایای کوچک برایش تهیه کنید و گرنه بچه هر بار انتظار جایزه بزرگتری خواهد داشت. در دادن جایزه به کودک افراط نکنید تا دادن پاداش به سلاحی علیه خودتان تبدیل نشود.

 نوجه: تنبیه بدنی حتی نوع سبک اون مثل سیلی زدن یا پشت دست زدن و کلاً هر گونه خشونت و تندی رفتار شما به سلامت کودک لطمه خواهد زد.